ترجیح برخی استادکاران باتجربه به رابیتس خارجی (که امروزه بسیار نایاب است)، ریشه در خاطرهی آنها از کیفیت ثابت، وزن دقیق و عدم وجود لبههای تیز در محصولات قدیمی وارداتی دارد. این ترجیح، بیشتر یک نوستالژی کیفی است تا یک واقعیت رایج در بازار امروز، زیرا تولیدکنندگان معتبر داخلی اکنون محصولاتی با کیفیت کاملاً رقابتی و حتی برتر تولید میکنند.
مقدمه: افسانه رابیتس خارجی در بازار آهن ایران
در میان گفتگوهای استادکاران و پیمانکاران ساختمانی قدیمی، گاهی جملهای شنیده میشود: “هیچی رابیتس خارجی نمیشه!”. این جمله، در حالی که قیمت روز محصولات داخلی به دلیل نوسانات قیمت فولاد متغیر است، سوال مهمی را ایجاد میکند. آیا واقعاً رابیتسهای وارداتی کیفیتی جادویی و دستنیافتنی دارند؟ آیا با وجود لیست تولیدکنندگان معتبر در شهرهایی مانند اصفهان، اراک و تهران، هنوز هم باید به دنبال یک محصول خارجی بود؟ این ترجیح از کجا نشأت میگیرد؟ آیا یک باور درست و فنی است یا صرفاً یک خاطره از گذشته؟ در این مقاله، به ریشههای این موضوع میپردازیم و واقعیتهای بازار امروز را بررسی میکنیم تا ببینیم آیا این ترجیح در دنیای کنونی آهن آلات ساختمانی هنوز محلی از اعراب دارد یا خیر.
ریشههای ترجیح رابیتس خارجی: یک نگاه به گذشته
در دهههای گذشته که صنعت فولاد و تولید رابیتس در ایران به گستردگی امروز نبود، بخش قابل توجهی از نیاز بازار توسط محصولات وارداتی، عمدتاً از کشورهایی مانند کره جنوبی یا برخی کشورهای اروپایی، تامین میشد. این محصولات ویژگیهایی داشتند که در ذهن استادکاران آن دوره به عنوان یک استاندارد کیفی حک شده است:
- ثبات وزن و ابعاد: مهمترین ویژگی محصولات خارجی، ثبات کیفی آنها بود. اگر یک بندیل رابیتس با وزن مشخصی خریداری میکردید، میتوانستید مطمئن باشید که تمام برگها دقیقاً همان وزن و ابعاد را دارند. این موضوع برآورد هزینه ساخت و تامین مصالح پروژه را بسیار دقیق میکرد.
- پرداخت سطح و لبهها: رابیتسهای خارجی قدیمی معمولاً لبههای برنده و تیز کمتری داشتند. این ویژگی، کار کردن با آنها را ایمنتر و سریعتر میکرد و از آسیب دیدن دست استادکاران در حین رابیتس کاری سقف جلوگیری میکرد.
- کیفیت گالوانیزه: به دلیل تکنولوژی بالاتر در آن زمان، پوشش گالوانیزه این محصولات اغلب یکنواخت و با ضخامت بالا بود که مقاومت فوقالعادهای در برابر زنگزدگی ایجاد میکرد.
این موارد باعث شد یک تصویر ذهنی مثبت و با کیفیت از رابیتس خارجی شکل بگیرد. یک استادکار میدانست که با خرید این محصول، با سورپرایزهای ناخوشایند مانند وزن کمتر از حد اعلام شده یا پارگی در شبکه مواجه نخواهد شد. اون باید بره از یه فروشگاه معتبر جنس بگیره.
نقل قولی از یک فروشنده قدیمی در بازار آهن
آقای اکبری، یکی از فروشندگان بازار آهن شادآباد با بیش از ۳۰ سال سابقه، میگوید: “یادمه قدیما رابیتس کرهای میآوردیم. مثل طلا بود. وزنش دقیق، صاف و صوف، بدون لبه تیز. استادکارا سر و دست میشکستن براش. اما الان دیگه اون دوران تموم شده. وارد کننده دیگه رابیتس نمیاره چون قیمت تمام شده اش با هزینه حمل و گمرک اصلاً قیمت رقابتی نداره. الان کارخونههای خودمون تو یزد و مشهد جنسهایی تولید میکنن که به جرأت میگم از اون قدیمیا بهتره. مشکل اینه که بعضی تولیدکنندههای متفرقه هم هستن که جنس سبک و بیکیفیت میدن بازار و اسم بقیه رو خراب میکنن. استادکار باید زرنگ باشه و از نمایندگی فروش معتبر خرید عمده کنه.”
واقعیت بازار امروز: آیا رابیتس ایرانی کمبودی دارد؟
پاسخ کوتاه، خیر است. امروزه، کارخانه های ذوب آهن و تولیدکنندگان ورق گالوانیزه در ایران، محصولاتی با استانداردهای جهانی تولید میکنند. لیست تولیدکنندگان برتر رابیتس نیز با استفاده از همین ورقهای با کیفیت و دستگاههای مدرن، محصولاتی تولید میکنند که نه تنها چیزی از نمونههای خارجی کم ندارند، بلکه در بسیاری موارد برتر نیز هستند.
مشکل اصلی، وجود تولیدکنندگان زیرپلهای و غیرمتعهدی است که برای به دست آوردن ارزانترین قیمت، از ورقهای نازکتر (که به آن “کسری وزن” میگویند) استفاده میکنند. این محصولات نامرغوب، تجربه بدی برای استادکار و کارفرما ایجاد کرده و این باور غلط را تقویت میکند که “جنس ایرانی خوب نیست”.
فرمول انتخاب آگاهانه در بازار امروز
یک استادکار یا خریدار هوشمند، به جای تکیه بر نام “خارجی” یا “ایرانی”، بر اساس مشخصات فنی و فاکتورهای قابل اندازهگیری تصمیم میگیرد:
اعتبارخرید=(وزن واقعی هر برگ÷وزن اسمی اعلام شده)×ضریب اعتبار فروشنده اعتبار خرید = (وزن واقعی هر برگ وزن اسمی اعلام شده) ضریب اعتبار فروشنده
این فرمول ساده نشان میدهد که مهمترین چیز، تطابق محصول با مشخصات ادعایی آن است. یک فروشنده منصف که محصولی با وزن دقیق و برگه آنالیز معتبر عرضه میکند، بهترین گزینه برای خرید است، چه آن محصول در قزوین تولید شده باشد چه در خارج از کشور. متاسفانه پیدا کردن همچین فروشندهای همیشه راحت نیست. بعضیها فقط به فکر سود خودشونن و بیتوجهی به کیفیت محصول میکنن.
نتیجهگیری: از نوستالژی عبور کنیم و به واقعیت نگاه کنیم
ترجیح برخی استادکاران به رابیتس خارجی، یک واکنش قابل درک و ریشهدار در تجربهی گذشته است. اما بازار امروز ایران، عرصهی رقابت تولیدکنندگان توانمندی است که محصولاتی مطابق با استانداردهای روز دنیا عرضه میکنند. به جای جستجوی بیهوده برای یک محصول وارداتی نایاب و گران، هوشمندانهترین کار، شناسایی برند معتبر داخلی، استعلام قیمت از مراکز فروش معتبر، و اصرار بر دریافت محصولی با وزن دقیق و کیفیت تضمین شده است. با یک راهنمای خرید درست و تمرکز بر فاکتورهای فنی به جای نام و کشور سازنده، میتوان بهترین زیرسازی را برای رابیتس کاری سقف و سایر بخشهای ساختمان فراهم کرد و از دوام و استحکام آن برای سالیان دراز اطمینان حاصل نمود.
منبع علمی:
- استاندارد ملی ایران به شماره INSO 10565 (توریهای فولادی منبسط شده (رابیتس) – ویژگیها و روشهای آزمون): این استاندارد ملی، تمامی ویژگیهای لازم برای یک رابیتس استاندارد، از جمله ابعاد، وزن واحد سطح، مشخصات ورق مصرفی و رواداریهای مجاز را مشخص میکند. وجود این استاندارد دقیق و جامع نشان میدهد که صنعت داخلی به بلوغ فنی لازم برای تولید محصولی با کیفیت و قابل رقابت رسیده است. این منبع علمی ثابت میکند که با الزام تولیدکننده به رعایت این استاندارد، میتوان محصولی کاملاً قابل اعتماد و با کیفیت، مشابه یا حتی بهتر از نمونههای وارداتی قدیمی، در داخل کشور تهیه کرد و نیازی به ارجحیت دادن به محصولات خارجی صرفاً بر اساس نام آنها نیست.